Văn chương, với sức mạnh diệu kỳ của ngôn từ, đã vẽ nên bức tranh muôn màu về cuộc sống, con người và xã hội. Qua những trang viết, ta như được sống trong thế giới của những nhân vật, đồng cảm với nỗi đau, niềm vui, và những trăn trở của họ. Tuy nhiên, đôi khi, chính văn chương lại vô tình tạo nên những hiểu lầm về chính tác giả của nó. Người đọc, say mê trong những câu chuyện, dễ dàng đồng nhất tác giả với nhân vật, gán ghép những suy nghĩ, hành động trong tác phẩm cho chính người đã tạo ra chúng. Điều này dẫn đến những nhận định sai lệch, thậm chí bóp méo hình ảnh của những cây bút tài hoa.
Văn học Việt Nam, với bề dày lịch sử và những đóng góp to lớn của các thế hệ nhà văn, cũng không tránh khỏi những hiểu lầm đáng tiếc này. Nhiều tác giả lớn, với những tác phẩm kinh điển, đã bị gán ghép những định kiến, những lời đồn thổi không đúng sự thật. Nam Cao, Vũ Trọng Phụng, Kim Lân... - những tên tuổi đã in đậm dấu ấn trong lòng người đọc, cũng là những nạn nhân của những hiểu lầm dai dẳng. Bài viết này sẽ cùng bạn đọc khám phá những góc khuất đằng sau những trang văn, để hiểu rõ hơn về cuộc đời, con người và những thông điệp mà các tác giả muốn gửi gắm.
Vì sao ta hiểu lầm các tác giả Việt Nam qua văn chương.?
Trước khi bước vào thế giới của những trang văn, hãy cùng chiêm nghiệm về những nguyên nhân dẫn đến những hiểu lầm về tác giả. Có lẽ, khoảng cách thời gian là rào cản đầu tiên. Giữa dòng chảy lịch sử, những giá trị, quan niệm của con người thay đổi không ngừng. Điều gì bình thường ở thế kỷ trước có thể trở nên lạc lõng, thậm chí gây sốc với độc giả ngày nay. Chẳng hạn, nếu không hiểu rõ bối cảnh xã hội phong kiến với những ràng buộc hà khắc, ta khó lòng cảm thông với những lựa chọn của Thúy Kiều trong "Truyện Kiều" của Nguyễn Du.
Bên cạnh đó, sự khác biệt giữa tác phẩm và cuộc đời tác giả cũng là một yếu tố quan trọng. Hình tượng tác giả được xây dựng trong tác phẩm thường chỉ là một phần con người thật, đôi khi được tô vẽ, lý tưởng hóa, hoặc thậm chí cố tình che giấu. Nhà thơ Xuân Diệu với những vần thơ tình nồng nàn, cuồng nhiệt, khiến nhiều người lầm tưởng ông là một "tay chơi" chính hiệu. Nhưng ít ai biết rằng, đằng sau những câu thơ ấy là một tâm hồn nhạy cảm, khao khát yêu thương nhưng cũng đầy cô đơn.
Định kiến xã hội cũng góp phần tạo nên những hiểu lầm oan trái. Ví như Hồ Xuân Hương, với những bài thơ phóng khoáng, đầy cá tính, thường bị gán cho cái mác "phản nghịch", "lệch lạc". Nhưng nếu đặt tác phẩm của bà vào bối cảnh xã hội phong kiến với những bất công, định kiến nặng nề đối với người phụ nữ, ta sẽ thấy được tiếng nói phản kháng mạnh mẽ, tinh thần đấu tranh cho tự do, bình đẳng của bà.
Cuối cùng, chính cách tiếp cận tác phẩm của người đọc cũng ảnh hưởng đến sự hiểu biết về tác giả. Một cái nhìn phiến diện, chủ quan, thiếu kiến thức nền tảng có thể dẫn đến những suy diễn sai lệch. Vì vậy, người đọc cần chủ động trau dồi kiến thức, kỹ năng đọc hiểu, để có thể "giải mã" các tác phẩm một cách toàn diện, khách quan.
Nam Cao - Bậc thầy của tâm lý nhân vật
Nam Cao, cây bút hiện thực xuất sắc của văn học Việt Nam, nổi tiếng với những tác phẩm khắc họa số phận bi kịch của người nông dân trong xã hội cũ. Chí Phèo, Lão Hạc, Tắt đèn... đã trở thành những tác phẩm kinh điển, gây tiếng vang lớn trong lòng độc giả. Tuy nhiên, nhiều người lại cho rằng Nam Cao chỉ đơn thuần "sao chép" hiện thực cuộc sống làng quê nghèo khổ vào trang viết, mà không nhìn thấy sự sáng tạo nghệ thuật và tài năng miêu tả tâm lí nhân vật xuất sắc của ông.
Thực tế, Nam Cao không chỉ là một "camera" ghi lại một cách máy móc những gì ông nhìn thấy. Ông có sự chắt lọc, gạn đục khơi trong, lựa chọn những chi tiết đắt giá nhất để khắc họa nên những hình tượng tiêu biểu, đầy sức lay động. Nam Cao thấu hiểu nỗi đau của người nông dân, đồng cảm với những bi kịch mà họ phải gánh chịu. Ông dùng ngòi bút của mình để lên án sự bất công của xã hội cũ, để đòi lại công bằng cho những con người bị chà đạp.
Hãy nhìn vào Chí Phèo, một kẻ bị tha hóa về nhân hình lẫn nhân tính. Nam Cao không chỉ miêu tả bề ngoài xấu xí, gớm ghiếc của Chí, mà còn đào sâu vào nội tâm đầy mâu thuẫn, giằng xé của hắn. Chí khao khát được làm người lương thiện, nhưng lại bị xã hội đẩy vào con đường cùng. Tiếng kêu "Ai cho tôi lương thiện?" của Chí Phèo chính là tiếng kêu tuyệt vọng của một con người bị cướp mất quyền được sống.
Hay như Lão Hạc, một ông lão nông dân hiền lành, chất phác, bị dồn vào đường cùng phải bán đi người bạn thân thiết nhất - cậu Vàng. Cái chết thảm thương của Lão không chỉ là bi kịch của một cá nhân, mà còn là lời tố cáo sâu sắc nền thống phong kiến thối nát, đã đẩy con người vào bế tắc. Nam Cao đã khéo léo sử dụng nghệ thuật độc thoại nội tâm để khắc họa nỗi đau đớn, tuyệt vọng của Lão Hạc, khiến người đọc không khỏi xót xa, nghẹn ngào.
Vũ Trọng Phụng - Nhà văn của những "giông tố" xã hội
Vũ Trọng Phụng, một cây bút tài hoa nhưng cũng đầy tai tiếng của văn học Việt Nam thế kỷ XX. Ông nổi tiếng với những tác phẩm hiện thực phơi bày bộ mặt xấu xí của xã hội thượng lưu thời kỳ trước Cách mạng. Số Đỏ, Giông Tố, Làm đĩ... đã gây chấn động dư luận thời bấy giờ và đến nay vẫn còn nguyên giá trị. Tuy nhiên, cũng chính vì những trang viết đầy tính châm biếm, phê phán này mà Vũ Trọng Phụng bị nhiều người hiểu lầm về lối sống cá nhân.
Nhiều người cho rằng Vũ Trọng Phụng là một "tay chơi" sành sỏi, đắm chìm trong cuộc sống xa hoa, trác táng của giới thượng lưu. Họ cho rằng ông viết về những tệ nạn xã hội một cách sinh động, chân thực như vậy là bởi ông đã từng trải qua, thậm chí là "thấm nhuần" chúng. Tuy nhiên, sự thật lại hoàn toàn khác. Vũ Trọng Phụng có một cuộc sống khá giản dị, kín đáo. Ông không phải là người ưa chơi bời, trác táng. Những trang viết của ông chủ yếu dựa trên sự quan sát tinh tường, nhạy bén và khả năng phóng đại nghệ thuật để tạo nên những hình tượng độc đáo, để lại ấn tượng sâu sắc cho người đọc.
Trong Số Đỏ, Vũ Trọng Phụng đã vẽ nên bức tranh trào phúng về giới thượng lưu Hà Nội thời bấy giờ, với những nhân vật đầy tiêu cực như Xuân Tóc Đỏ, cụ Cố Hồng, bà Phó Đoan... Ông lên án gay gắt sự thối nát, đạo đức giả của một bộ phận người trong xã hội thời bấy giờ. Ông dùng ngòi bút châm biếm để phê phán những hủ tục, những quan niệm lạc hậu, những giá trị đảo lộn.
Giông Tố lại là một tác phẩm hiện thực khắc họa bi kịch của người phụ nữ trong xã hội phong kiến. Số phận bị chà đạp, đày đọa của nhân vật Thị Mịch khiến người đọc không khỏi xót xa, căm phẫn. Vũ Trọng Phụng đã dũng cảm vạch trần những bất công, những đen tối trong xã hội lúc bấy giờ, để lên tiếng đòi quyền bình đẳng cho phụ nữ.
Kim Lân - Người kể chuyện chân quê
Kim Lân, cây bút của làng quê Việt Nam, đã để lại cho đời những trang viết sâu lắng, thấm đượm hương đồng gió nội. Tác phẩm nổi tiếng nhất của ông, Vợ nhặt, là một câu chuyện về tình người, tình đời trong bối cảnh đói kém khốc liệt năm 1945. Tuy nhiên, nhiều người đọc lại chỉ nhìn thấy cái khổ, cái nghèo trong tác phẩm, mà bỏ qua những giá trị nhân văn sâu sắc mà Kim Lân muốn gửi gắm.
Vợ nhặt không chỉ đơn thuần là một câu chuyện tình yêu trong cảnh nghèo đói. Nó còn là lời khẳng định sức sống mãnh liệt của con người, khát vọng vươn lên số phận, tìm kiếm hạnh phúc giữa những khốn khó của cuộc đời. Tràng, một anh nông dân nghèo "nhặt" được vợ trong cảnh đói kém, vẫn ấp ủ những ước mơ về một tổ ấm gia đình, về một tương lai tươi sáng hơn. Thị, người phụ nữ bị bỏ rơi, lạc lõng giữa dòng đời, vẫn khao khát có một nơi nương tựa, một chốn bình yên.
Kim Lân đã khéo léo lồng ghép những chi tiết hiện thực với những yếu tố lãng mạn để tạo nên một tác phẩm đầy sức gợi cảm. Bữa cơm đạm bạc nhưng ấm cúng của gia đình Tràng trong ngày đón nàng dâu mới chính là biểu tượng của niềm tin, hy vọng vào một cuộc sống tốt đẹp hơn. Kim Lân không né tránh hiện thực khắc nghiệt, nhưng ông luôn tìm kiếm những tia sáng le lói trong bóng tối, để thắp lên ngọn lửa hy vọng trong lòng người đọc.
Một số nhà văn khác cũng chung hoàn cảnh
Văn học Việt Nam, như một khu vườn trăm hoa đua nở, tụ hội những tài năng kiệt xuất, mỗi người một vẻ, góp phần tạo nên bức tranh đa dạng và phong phú. Nhưng cũng giống như khi thưởng ngoạn một bức tranh, đôi khi ta chỉ nhìn thấy những nét vẽ bề mặt mà chưa thể thấu hiểu hết ý nghĩa sâu xa, thậm chí còn hiểu lầm về người nghệ sĩ đứng sau tác phẩm. Lịch sử văn học nước nhà đã chứng kiến không ít trường hợp những cây bút tài hoa bị "bóp méo" hình ảnh, bị gán ghép những định kiến sai lệch qua chính những đứa con tinh thần của mình.
Nguyễn Du: Khi nhắc đến Nguyễn Du, người ta thường nghĩ ngay đến "Truyện Kiều" - thiên tình sử bi thương được mệnh danh là "khúc ca của nỗi buồn". Hình ảnh Nguyễn Du hiện lên trong tâm trí nhiều người là một nhà thơ đa sầu, đa cảm, chìm đắm trong những bi kịch của cuộc đời. Nhưng ít ai biết rằng, đằng sau những vần thơ sướt mướt ấy là một trái tim đầy nhiệt huyết, một tâm hồn giàu trắc ẩn với nhân tình thế thái.
Nguyễn Du sinh ra trong một gia đình quý tộc, từng trải qua nhiều biến động của lịch sử. Ông từng làm quan dưới triều Lê, chứng kiến sự suy tàn của chế độ phong kiến và những khổ đau của nhân dân. Chính những trải nghiệm này đã hun đúc nên một Nguyễn Du giàu lòng yêu nước, thương dân, luôn trăn trở về lẽ đời, về số phận con người. "Truyện Kiều" không chỉ là tiếng khóc than cho thân phận người phụ nữ tài hoa bạc mệnh, mà còn là bản cáo trạng đanh thép tố cáo xã hội phong kiến bất công, tàn bạo. Đọc "Truyện Kiều", ta thấy được một Nguyễn Du sắc sảo, tinh tế trong việc phơi bày những góc khuất của xã hội, đồng thời lại đầy trắc ẩn, bao dung với những kiếp người bị chà đạp.
Hồ Xuân Hương: "Bà chúa thơ Nôm" - cái tên ấy đã trở thành huyền thoại trong lịch sử văn học Việt Nam. Hồ Xuân Hương nổi tiếng với những vần thơ táo bạo, phá cách, đầy cá tính, thường xoay quanh thân phận người phụ nữ và những vấn đề nhạy cảm của xã hội. Chính vì sự "độc đáo" ấy mà bà thường bị gán cho những định kiến khắt khe, thậm chí bị coi là "người đàn bà hư hỏng".
Nhưng nếu vượt qua những rào cản của thời gian và định kiến, ta sẽ thấy được một Hồ Xuân Hương tài hoa, cá tính, dám nói lên tiếng nói của mình trong một xã hội đầy ràng buộc. Thơ của bà là tiếng nói phản kháng số phận, là khát vọng tự do, là niềm khao khát yêu đương và hạnh phúc. Hồ Xuân Hương không chỉ là một nhà thơ Nôm xuất sắc, mà còn là một người phụ nữ mạnh mẽ, bản lĩnh, dám vượt lên những giới hạn của thời đại để khẳng định giá trị của bản thân.
Xuân Diệu: "Ông hoàng thơ tình" - biệt danh này đã gắn liền với tên tuổi của Xuân Diệu. Thơ ông nồng nàn, say đắm, đầy khát khao yêu đương và sống. Nhiều người lầm tưởng ông là người chỉ biết yêu đương, chìm đắm trong cảm xúc cá nhân.
Nhưng Xuân Diệu không chỉ là nhà thơ của tình yêu. Ông còn là nhà thơ của cuộc sống, của con người với những trăn trở về thân phận, về lẽ sống. Thơ Xuân Diệu phản ánh một tâm hồn nhạy cảm, tinh tế, luôn khao khát cái đẹp, cái thiện. Ông yêu cuộc sống tha thiết, yêu con người tha thiết, và luôn mong muốn được cống hiến cho đời. Đọc thơ Xuân Diệu, ta thấy được một tâm hồn nghệ sĩ đa cảm, da diết nhưng cũng đầy suy tư, trăn trở về những vấn đề của cuộc sống.
Nguyễn Du, Hồ Xuân Hương, Xuân Diệu... chỉ là ba trong số rất nhiều tác giả Việt Nam đã bị hiểu lầm qua văn chương. Những "ảo ảnh" ấy đôi khi khiến chúng ta khó nhận ra chân dung thật sự của họ. Nhưng chính sự "méo mó" đó lại càng thúc giục chúng ta tìm hiểu sâu hơn, khám phá kỹ hơn về cuộc đời, tâm hồn và tư tưởng của những cây bút tài hoa này. Bởi văn chương không chỉ là tác phẩm, mà còn là con người. Và để hiểu được tác phẩm, chúng ta cần phải hiểu được con người đã sáng tạo ra nó.
Tìm về chân dung thật
Văn chương, như một tấm gương phản chiếu cuộc sống, soi tỏ những góc khuất tâm hồn con người và những mảng màu sáng tối của xã hội. Tuy nhiên, cũng chính vì đặc thù phản ánh này mà đôi khi, văn chương vô tình tạo nên những "lớp mặt nạ định kiến", khiến chúng ta nhìn nhận các tác giả qua lăng kính méo mó, phiến diện. Để thực sự thấu hiểu những tâm hồn văn chương, để cảm nhận trọn vẹn vẻ đẹp và sức mạnh của tác phẩm, chúng ta cần chủ động gỡ bỏ những lớp mặt nạ ấy, tiếp cận tác giả và tác phẩm một cách khách quan, đa chiều.
Trước hết, hãy đặt mình vào bối cảnh lịch sử, xã hội lúc bấy giờ. Mỗi tác phẩm văn học đều là sản phẩm của một thời đại cụ thể, mang dấu ấn của những biến động, những trăn trở, những khát vọng của con người trong thời đại đó. Hiểu rõ bối cảnh ra đời của tác phẩm sẽ giúp chúng ta nắm bắt được ý nghĩa sâu xa của những trang viết, đồng cảm với những thông điệp mà tác giả muốn gửi gắm.
Tiếp đến, hãy cảm nhận tác phẩm bằng cả lý trí và trái tim. Đừng chỉ đọc bằng mắt, hãy đọc bằng cả tâm hồn, để cảm nhận được những rung động, những xúc cảm mà tác giả gửi gắm trong từng câu chữ. Hãy đặt mình vào vị trí của nhân vật, đồng cảm với những vui buồn, khổ đau của họ, để từ đó thấu hiểu tấm lòng của người nghệ sĩ.
Bên cạnh đó, đừng quên chủ động tìm hiểu thêm về cuộc đời, sự nghiệp, tư tưởng của tác giả thông qua các nguồn tài liệu đáng tin cậy. Tiểu sử, hồi ký, các bài viết phê bình, nghiên cứu văn học... sẽ giúp chúng ta bổ sung những mảnh ghép còn thiếu, hoàn thiện bức tranh chân dung về tác giả.
Khi đọc "Số đỏ" của Vũ Trọng Phụng, đừng vội kết luận ông là kẻ bê tha, trụy lạc chỉ vì những trang viết phơi bày trần trụi những tệ nạn xã hội. Hãy nhìn thấy trong đó tiếng cười châm biếm đanh thép nhằm đánh thức lương tri con người, lên án sự thối nát, đạo đức giả của một bộ phận giới thượng lưu thời bấy giờ. Hãy nhớ rằng, Vũ Trọng Phụng đã dùng ngòi bút của mình như một "con dao mổ xẻ", vạch trần những ung nhọt của xã hội, góp phần thúc đẩy sự thay đổi.
Khi đọc "Chí Phèo" của Nam Cao, đừng chỉ thấy những bi kịch tăm tối, những số phận bị chà đạp trong xã hội cũ. Mà hãy cảm nhận tình yêu thương con người sâu sắc của ông, niềm tin vào bản chất lương thiện của con người, dù có bị tha hóa đến đâu thì vẫn khao khát được sống một cuộc đời đúng nghĩa. Hãy nhìn thấy trong tác phẩm của Nam Cao lời kêu gọi thiết tha về sự cứu rỗi, về một xã hội công bằng, nhân ái hơn.
Khi đọc "Truyện Kiều" của Nguyễn Du, đừng chỉ thấy nỗi buồn thê lương, những bi kịch xé lòng của người con gái tài hoa bạc mệnh. Mà hãy thấy cả niềm khát khao công lý, tự do, lời tố cáo sâu sắc chế độ phong kiến tàn bạo đã chà đạp lên số phận con người. Hãy nhìn thấy trong "Truyện Kiều" một tác phẩm văn học kinh điển, vượt thời gian, vẫn còn nguyên giá trị cho đến ngày nay.
Tìm về chân dung thật của các tác giả Việt Nam là một hành trình thú vị, đòi hỏi sự nhạy cảm, tinh tế và một tâm hồn cởi mở. Hãy đến với văn học bằng cả trí tuệ và tình cảm, để khám phá những kho báu tinh thần vô giá mà các tác giả đã gửi gắm trong từng trang viết.
Kết luận
Hiểu đúng về các tác giả Việt Nam không chỉ là việc nắm bắt được nội dung tác phẩm, mà còn là cả một quá trình tìm hiểu, khám phá về cuộc đời, con người, tư tưởng và bối cảnh sáng tác của họ. Chỉ khi có cái nhìn toàn diện, khách quan, chúng ta mới có thể thực sự thấm nhuần những giá trị nhân văn sâu sắc mà các tác giả muốn gửi gắm qua tác phẩm của mình.
Hãy đến với văn học bằng một trái tim cởi mở, một tâm hồn đồng cảm, và một tinh thần ham học hỏi. Khi đó, văn chương sẽ không còn là những trang giấy vô tri, vô giác, mà sẽ trở thành cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa những tâm hồn đồng điệu.
"Văn chương không phải là ánh trăng lừa dối, văn chương là tiếng kêu cứu của một tâm hồn." - Nam Cao
Câu nói của Nam Cao như một lời nhắc nhở chúng ta rằng, văn chương không chỉ đơn thuần là sự phản ánh hiện thực, mà còn là tiếng lòng của người nghệ sĩ, là nơi họ gửi gắm những trăn trở, những khát khao, những nỗi niềm sâu kín nhất. Để hiểu đúng về văn chương, chúng ta cần phải lắng nghe tiếng nói từ tâm hồn ấy, cảm nhận bằng cả trái tim và lý trí.
Bạn Muốn Trở Thành Ca Sĩ?
Bạn Muốn Được Phát Triển Thành Nghệ Sĩ?
Bạn Muốn Được Học Theo Cách Một Nghệ Sĩ Được Huấn Luyện?
Comentários