Trong suốt hơn 400 năm từ năm 1558 đến 1945, Huế đã đóng vai trò là Thủ phủ của 9 đời chúa Nguyễn tại khu vực Đàng Trong, là Kinh đô của triều đại Tây Sơn, và sau đó trở thành Kinh đô của quốc gia thống nhất dưới 13 triều vua Nguyễn. Ngày nay, di sản văn hóa của quần thể di tích cố đô Huế vẫn tồn tại, mang trong mình nhiều giá trị biểu trưng về trí tuệ và tinh thần của dân tộc Việt Nam. Trong suốt hàng thế kỷ, Huế đã thu hút những tài năng và sáng tạo từ khắp nơi trong cả nước, tạo nên một nền văn hóa đậm đà bản sắc để hoàn thiện cho một bức cảnh thiên nhiên tuyệt vời với sông núi hữu tình thơ mộng.
1. Lịch sử hình thành quần thể di tích cố đô Huế
Năm 1802, vua Gia Long chọn Phú Xuân (Huế) làm kinh đô mới của Việt Nam. Dưới triều Nguyễn, Quần thể di tích Cố đô Huế được xây dựng trong suốt 143 năm, bao gồm nhiều công trình kiến trúc độc đáo như Kinh thành Huế, Hoàng thành Huế, Tử Cấm Thành, Đại Nội Huế, Lăng tẩm vua Nguyễn... Nơi đây lưu giữ nhiều giá trị lịch sử và văn hóa quan trọng của Việt Nam.
Tuy nhiên, trải qua nhiều biến động lịch sử, đặc biệt là vào cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20, nhiều di tích trong Quần thể Cố đô Huế bị hư hại do chiến tranh và thiên tai. Sau Cách mạng tháng Tám, một số di tích tiếp tục bị phá hủy hoặc xuống cấp. Nhận thức được giá trị to lớn của Cố đô Huế, Nhà nước Việt Nam đã nỗ lực bảo tồn và trùng tu di tích. Năm 1993, UNESCO công nhận Quần thể di tích Cố đô Huế là Di sản Văn hóa Thế giới.
2. Về giá trị lịch sử, tôn giáo
Huế đã trở thành trung tâm văn hóa và tôn giáo từ thời kỳ hai châu Ô-Rí thuộc Đại Việt vào năm 1306. Qua nhiều thế kỷ phát triển, Huế đã xây dựng bản sắc văn hóa đặc biệt và trở thành kinh đô phong kiến phương Đông.
Quần thể di tích Cố đô Huế chứa đựng những di vật phản ánh lịch sử và quá trình kiến tạo đất nước, như các chiếc vạc đồng trong Đại Nội và các lăng tẩm của các vị vua nhà Nguyễn. Những chiếc vạc đồng này không chỉ là biểu tượng của lịch sử mà còn là tác phẩm nghệ thuật độc đáo.
Huế cũng là trung tâm tôn giáo quan trọng, với 143 năm là kinh đô của triều đại phong kiến dựa trên Nho giáo. Ngoài ra, nó còn là trung tâm Phật giáo của Đàng Trong và Miền Trung. Kiến trúc cung đình và hàng trăm ngôi chùa thâm nghiêm tại Huế phản ánh sự hòa quyện của đạo Phật và đạo Nho vào văn hóa địa phương.
Huế không chỉ là một ví dụ về kiến trúc sinh hoạt truyền thống mà còn là một điển hình về kiến trúc không gian - sinh cảnh. Đây là nơi tinh thần của trung tâm chính trị-văn hóa-nghệ thuật tụ hội. Tôn giáo ở Huế đã góp phần nuôi dưỡng tư tưởng và đạo lý nhân văn đặc sắc của địa phương.
3. Về giá trị thẩm mỹ, văn hóa - nghệ thuật, kiến trúc
Quần thể di tích Cố đô Huế là di sản văn hóa thế giới mang giá trị toàn cầu, hội tụ đủ các yếu tố theo tiêu chí số 4 của Công ước quốc tế 1972.Quần thể di tích Cố đô Huế được UNESCO công nhận với tính chất kinh đô và hoàng gia thời phong kiến Việt Nam. Đây là một di sản kiến trúc đô thị tiêu biểu, nơi tập trung và lan tỏa các giá trị văn hóa quốc gia.
Huế còn sở hữu vị trí phong thủy đắc địa theo quan niệm Á Đông, với các yếu tố tự nhiên được tin rằng có sức ảnh hưởng đến sự thịnh suy của triều đại. Vì vậy, dưới thời Nguyễn, các công trình kiến trúc quan trọng tại Huế đều được thiết kế gắn liền với yếu tố phong thủy. Núi, đồi, sông, suối, hồ nước... được bố trí hợp lý theo các vị trí như "tiền án", "hậu chẩm", "tả thanh long", "hữu bạch hổ"... tạo nên sự hài hòa giữa kiến trúc và thiên nhiên.
Ngày nay, Quần thể di tích Cố đô Huế bao gồm hệ thống di tích kiến trúc bao gồm thành quách, cung điện và lăng tẩm của các vua quan nhà Nguyễn. Mỗi lăng tẩm và công trình kiến trúc đều có vẻ đẹp và đặc trưng riêng, trong khung cảnh thiên nhiên tuyệt đẹp. Từ sự hoành tráng của lăng Gia Long, sự thâm nghiêm của lăng Minh Mạng, sự giản dị của lăng Thiệu Trị, sự thơ mộng của lăng Tự Đức, sự xinh xắn của lăng Đồng Khánh, đến sự tinh xảo của lăng Khải Định, các lăng tẩm ở Huế là thành tựu đáng kể trong kiến trúc cung đình Việt Nam. Với vẻ đẹp tuyệt mỹ, Cố đô Huế được các chuyên gia di sản văn hóa quốc tế ví như "một kiệt tác thơ về kiến trúc đô thị".
Quần thể di tích Cố đô Huế không chỉ là một hợp thể hài hòa giữa thiên nhiên và kiến trúc mà còn chứa đựng sự đa dạng văn hóa, cả văn hóa vật thể và phi vật thể, trong đó lối sống cung đình của hoàng gia, nếp sống thanh lịch, tế nhị của cộng đồng cư dân Kinh thành đã trở thành yếu tố văn hóa cốt lõi làm nên sự hấp dẫn cho Huế xưa và nay.
4. Về giá trị khoa học
Trong thời kỳ từ thế kỷ XIX đến đầu thế kỷ XX, Quần thể kiến trúc Cố đô Huế được Bộ Công của triều đình Nguyễn giữ gìn và tu bổ. Việc xây dựng tuân theo các quy định và điều cấm chi tiết của triều đình. Quan trọng nhất là ý tưởng quy hoạch liên quan đến phong thủy, điều này quyết định vị trí và thiết kế công trình. Quy hoạch tổng thể của Huế mang ý nghĩa biểu tượng và thể hiện sự thống nhất trong cách thể hiện giá trị văn hóa, mà vẫn tồn tại đến ngày nay.
Tính chân xác của Cố đô Huế được thể hiện thông qua thiết kế độc đáo của di sản này. Với vị trí là kinh đô phong kiến của đế chế Việt Nam mạnh mẽ nhất trong thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX, Quần thể di tích Cố đô Huế giữ được những đặc điểm cơ bản về kiến trúc và cảnh quan từ thời xây dựng ban đầu vào đầu thế kỷ XIX cho đến những năm 1940. Mặc dù một số công trình bị phá hủy và hầu hết các di tích quan trọng đang được trùng tu, việc trùng tu được thực hiện bằng cách sử dụng kỹ thuật và vật liệu truyền thống, tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế trong lĩnh vực bảo tồn. Điều này đảm bảo tính chân xác của các di tích trong quần thể di tích Cố đô Huế.
5. Cảm nhận của nhạc sĩ Đoàn Nhược Qúy khi tới thăm quần thể di tích cố đô Huế
Trong chuyến thăm tìm về Cố đô của mình, Nhạc sĩ Đoàn Nhược Qúy đã bày tỏ sự vui mừng khi khu di tích đã nhận được sự quan tâm của các ban đoàn, toàn thể. Điện Kiến Trung sau khi trùng tu càng thêm rực rỡ. Các chi tiết trang trí bằng gốm sứ được phục dựng tinh xảo, thể hiện sự tài hoa của các nghệ nhân. Tuy nhiên, một số điểm nhỏ cần được khắc phục để du khách có trải nghiệm tốt hơn như: sử dụng kính chống phản chiếu cho các vật trưng bày, lau chùi thường xuyên để đảm bảo vệ sinh và sắp xếp các hiện vật hợp lý, khoa học hơn.
Bên cạnh đó, cần chú trọng hơn đến việc giới thiệu thông tin về các hiện vật, bố trí không gian trưng bày hợp lý và đảm bảo an toàn cho du khách khi tham quan.
Nếu bạn đam mê lịch sử và văn hóa, và muốn khám phá những điều thú vị về các địa điểm mới, hãy không bỏ lỡ cơ hội thăm quan Quần thể di tích Cố đô Huế. Với nhiều điểm tham quan nổi tiếng bên trong khu di tích, Huế tuyệt đẹp sẽ đưa bạn từ bất ngờ này đến bất ngờ khác. Mỗi địa danh mà bạn đặt chân đến sẽ gợi lên trong bạn vô vàn cảm xúc mới mẻ.
Biên tập và tổng hợp bởi đội ngũ Thầy Đoàn Nhược Quý dựa trên Kiến Thức, Trải Nghiệm Văn Hoá - Nghệ Thuật - Âm Nhạc của Thầy Đoàn Nhược Quý trong dự án Lifelong Learning nhằm mục đích tìm hiểu, bảo tồn, phát huy, kết nối và chia sẻ kiến thức Văn Hoá - Nghệ Thuật - Âm Nhạc đến các Học Viên Thầy Đoàn Nhược Quý trong Chương Trình Phát Triển Nghệ Sĩ Online 1 kèm 1.
Comments